Σαν φυσικό μέγεθος το ιξώδες είναι ένα μέτρο της εσωτερικής τριβής ενός ρευστού , αποτέλεσμα της οποίας είναι η αντίσταση παρουσιάζει κατά την ροή του . Στην ρευστομηχανη υπάρχει το δυναμικό ιξώδες και το κινηματικό ιξώδες .
Το δυναμικό ιξώδες ισούται με την δύναμη που απαιτείτε για την υπερκινηση των εσωτερικών τριβών . Εάν διαιρέσουμε την τιμή του δυναμικού ιξώδους ενός λαδιού σε μια θερμοκρασία με την τιμή της πυκνότητας του στην ίδια θερμοκρασία το μέγεθος που προκύπτει ονομάζετε νηματικό ιξώδες το οποίο και μας ενδιαφέρει άμεσα . Για τον προσδιορισμό του κινηματικού ιξώδους μετριέται ο χρόνος εκροής ορισμένης ποσότητας λαδιού μέσω τριχοειδούς σωλήνα σύμφωνα με τον νόμο του Polsseuille . Σύμφωνα με τον νόμο αυτό ο χρόνος ροής είναι ανάλογος τι ιξώδους όταν η ροή είναι στρωτή και το υγρό Νευτώνειο . Νευτώνειο καλείται ένα υγρό που παρουσιάζει σταθερή ρευστότητα σε όλο το φάσμα των διατμητικων τάσεων που θα εφαρμοστούν (SEA J.300) . Πέδη η ρευστότητα ενός λαδιού μεταβάλλεται με την θερμοκρασία έχει σημασία η θερμοκρασία που μετράμε το κινηματικό ιξώδες . Συνήθως μιλάμε για κινηματικό ιξώδες στους 40 και 100 βαθμούς Κέλσιου . Δυστυχώς υπάρχει μεγάλη ποικιλία στους τρόπους μέτρησης με αποτέλεσμα να υπάρχουν αρκετές διαφορετικές μονάδες . Εμείς , όπως φαίνετε και στο διάγραμμα που δημοσιεύουμε χρησιμοποιούμε την μονάδα stoke (sty=cm2/sec) ή Centistokes (cost=mm2/sec) που είναι η πλέον διαδεδομένη και χρησιμοποιεί και η SEA για την κατάταξη των λιπαντικών της .
Όλα αυτά , τα ελάχιστα επιστημονικώς απαραίτητα , είναι για να συγκρατήσουμε στην μνήμη μας τα παρακάτω .
Μεγάλο ιξώδες = μικρή ρευστότητα = μεγάλος αριθμός CST = λαδί παχύρρευστο .
Μικρό ιξώδες = μεγάλη ρευστότητα = μικρός αριθμός CST = λαδί λεπτόρρευστο .
Μια συμβατική κατάταξη των λαδιών ανάλογα με την ρευστότητα τους (ή το ιξώδες τους αν θέλετε) έχει κάνει η SEA και έχει παγκόσμια εφαρμογή . Η κατάταξη αυτή έχει καθιερώσει τα εξής λαδιά 0w , 5w , 10w , 15w , 20w , 25w , 20 , 30 , 40 , 50 , 60 .
Το γράμμα W προέρχεται απ΄το Winter (=χειμώνας)και υποδηλώνει τη μέριμνα στην σύνθεση του λαδιού ώστε να παρουσιάσει ρευστότητα ακόμα και σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες Προσοχή η κατάταξη αφορά μόνο την ρευστότητα και δεν έχει καμμία σχέση με ποιότητα. Ένα λάδι μπορεί ν’αποδειχθεί κατάλληλο ή ακατάλληλο εξ’ίσου αν χρησιμοποιηθεί εντός ή εκτός των θερμοκρασιών που ορίζει ο κατασκευαστής του κινητήρα, που φυσικά έχει λάβει υπόψη του τις ιδιότητες. Όσον αφορά τη ρευστότητα, όπως τις έχει καθορίσει η S.A.E, και επίσης φυσικά έχει εφαρμόσει κατά γράμμα ο κατασκευαστής του λιπαντικού για να το ονομάσει έτσι. Πρακτικά λοιπόν:
Μεγάλος αριθμός S.A.E.= λάδι παχύρευστο
Μικρός αριθμός S.A.E. = λάδι λεπτόρευστο
Το ιξώδες του λαδιού έχει την εξής «καταραμένη» ιδιότητα: μεταβάλλεται με την θερμοκρασία και την πίεση. Η μεγαλύτερη θερμοκρασία τείνει να κάνει το λάδι πιο λεπτόρευστο (αντίστροφα η μικρότερη το κάνει παχύρευστο)και η μεγαλύτερη πίεση τείνει να το κάνει πιο παχύρευστο .
Ταυτόχρονα η ρευστότητα του λιπαντικού έχει τα εξής αντιτιθέμενα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Παχύρευστο λάδι προσφέρει καλύτερη προστασία έναντι της τριβής πλην όμως παρουσιάζει μεγάλη εσωτερική τριβή δηλαδή αντιστέκεται πολύ στην κίνηση του. Αντίστροφα λεπτόρευστο λάδι καταναλώνει λιγότερη ενέργεια για υπερνίκηση των εσωτερικών του τριβών πλην όμως είναι πολύ πιθανόν να καταστραφεί η μεμβράνη του απ’τις υψηλές πιέσεις. Γι’ αυτούς τους παραπάνω λόγους έχουμε οδηγηθεί σε συμβιβασμούς όπως κατά κόρον συμβαίνει στην τεχνολογία.
Τα απλά ή μονότυπα ή μονόβαθμα λιπαντικά αυτά δηλαδή που χαρακτηρίζονται από έναν μόνο αριθμό S.A.E. έχουν περιορισμό εύρος θερμοκρασιών που αποδίδουν, γεγονός που θα μας οδηγούσε, ακόμα και στις ήπιες θερμοκρασίες μεταβολές της χώρας μας να αλλάζουμε τύπο λαδιού χειμώνα ή καλοκαίρι. Γι’ αυτό το λόγο κατασκευάστηκαν τα πολύβαθμα λάδια.
