Η ηλεκτρονική μονάδα ελέγχου ανάφλεξης – γνωστή και ως CDI (Capacitor Discharge Ignition) ή TCI (Transistor Controlled Ignition) – αποτελεί το “μυαλό” του συστήματος ανάφλεξης μιας μοτοσυκλέτας. Η λειτουργία της είναι κρίσιμη για τον σωστό χρονισμό της καύσης και τη γενική απόδοση του κινητήρα.
🎯 Σκοπός και Ρόλος
Η μονάδα ελέγχου:
- Ρυθμίζει τον χρονισμό του σπινθήρα ανάλογα με τις στροφές και το φορτίο του κινητήρα.
- Εξασφαλίζει σταθερή και ισχυρή ανάφλεξη για την καύση του μείγματος αέρα-καυσίμου.
- Σε πολλές περιπτώσεις, περιορίζει τις στροφές του κινητήρα για λόγους ασφαλείας (κόφτης).
⚙️ Μέρη και Εσωτερικά Συστατικά CDI/TCI
- Πυκνωτής (CDI μόνο): Αποθηκεύει και απελευθερώνει υψηλή τάση.
- Τρανζίστορ (TCI): Ρυθμίζει το ρεύμα και ενεργοποιεί τον πολλαπλασιαστή (πηνίο).
- Pick-Up Coil (αισθητήρας σήματος): Ανιχνεύει τη θέση του στρόφαλου και ενεργοποιεί τη μονάδα.
- SCR (CDI): Ενεργοποιεί την εκφόρτιση του πυκνωτή προς τον μετασχηματιστή.
- Μετασχηματιστής / Πηνίο Ανάφλεξης: Αυξάνει την τάση σε χιλιάδες Volt για τη δημιουργία σπινθήρα στο μπουζί.
⚡ Πώς Λειτουργούν τα Συστήματα CDI και TCI
🔹 CDI (Capacitor Discharge Ignition) – Ανάφλεξη Εκκένωσης Πυκνωτή
Το CDI είναι ένα ηλεκτρονικό σύστημα που αποθηκεύει ηλεκτρική ενέργεια σε έναν πυκνωτή και την απελευθερώνει στιγμιαία για να δημιουργήσει ισχυρό σπινθήρα στο μπουζί.
🔄 Βήματα λειτουργίας:
- Παραγωγή Ρεύματος:
Το πηνίο του στροφάλου (εναλλάκτης) παράγει υψηλή εναλλασσόμενη τάση (100–400V AC). - Μετατροπή σε DC (σε DC-CDI):
Μέσω του ανορθωτή, η AC τάση μετατρέπεται σε DC και φορτίζει τον πυκνωτή. - Σήμα από Pick-Up Coil:
Όταν το μαγνητάκι στον στροφαλοφόρο περάσει μπροστά από το pick-up coil, παράγεται παλμός χαμηλής τάσης (~10–12V AC). Αυτός ο παλμός ενεργοποιεί ένα SCR (διακόπτης πυριτίου). - Εκφόρτιση Πυκνωτή:
Το SCR επιτρέπει την εκφόρτιση του πυκνωτή. Η τάση οδηγείται στο πρωτεύον του πολλαπλασιαστή (πηνίου ανάφλεξης). - Ενίσχυση Τάσης:
Ο πολλαπλασιαστής αυξάνει την τάση σε 15.000 – 30.000V.
- Δημιουργία Σπινθήρα:
Η υψηλή τάση μεταφέρεται στο μπουζί και δημιουργεί τον σπινθήρα τη σωστή χρονική στιγμή.
📌 Το CDI αντιδρά πολύ γρήγορα, λειτουργεί χωρίς την ανάγκη μπαταρίας (σε AC τύπους) και έχει σταθερή απόδοση στις υψηλές στροφές.
🔹 TCI (Transistor Controlled Ignition) – Τρανζιστορική Ανάφλεξη
Το TCI βασίζεται στη διακοπή ρεύματος προς το πρωτεύον πηνίο ανάφλεξης μέσω τρανζίστορ αντί για πυκνωτή.
🔄 Βήματα λειτουργίας:
- Τροφοδοσία από Μπαταρία (12V DC):
Η μπαταρία παρέχει συνεχή τάση στο πρωτεύον κύκλωμα του πηνίου ανάφλεξης, μέσω της μονάδας TCI. - Παρακολούθηση μέσω Pick-Up Coil:
Το pick-up στο βολάν στέλνει παλμό χαμηλής τάσης, κάθε φορά που φτάνει το έμβολο στο άνω νεκρό σημείο. - Έλεγχος Τρανζίστορ:
Το τρανζίστορ ανοίγει και κλείνει το κύκλωμα. Όταν είναι κλειστό, το πηνίο φορτίζεται. Όταν ανοίξει, η ροή διακόπτεται και δημιουργείται μαγνητική κατάρρευση στο πηνίο. - Δημιουργία Υψηλής Τάσης:
Η κατάρρευση του μαγνητικού πεδίου στο δευτερεύον του πηνίου παράγει υψηλή τάση. - Σπινθήρας:
Η υψηλή τάση οδηγείται στο μπουζί και παράγει σπινθήρα.
📌 Το TCI είναι απλούστερο από το CDI αλλά εξαρτάται από την μπαταρία και έχει μικρότερη απόδοση σε υψηλές στροφές.
🔌 Καλωδίωση – Τι Πάει Πού
Ένα τυπικό κύκλωμα ανάφλεξης περιλαμβάνει:
- Τροφοδοσία Υψηλής Τάσης (AC από εναλλάκτη): Πηγαίνει στο CDI.
- Σήμα Pick-Up (χαμηλή AC): Στέλνει παλμό που καθορίζει τη στιγμή ανάφλεξης.
- Έξοδος προς Πηνίο Ανάφλεξης (πρωτεύον): Η μονάδα ενεργοποιεί τον σπινθήρα.
- Πηγή 12V DC (μόνο σε DC-CDI / TCI): Από τη μπαταρία.
- Γείωση: Απαραίτητη για λειτουργία της μονάδας.
📌 Σε πολλές μοτοσυκλέτες, τα καλώδια είναι χρωματικά κωδικοποιημένα, π.χ.
- Μπλε/Κίτρινο: Pick-up coil
- Μαύρο/Κόκκινο: Τροφοδοσία AC
- Μαύρο/Κίτρινο ή Μαύρο/Άσπρο: Έξοδος προς πολλαπλασιαστή
- Πράσινο: Γείωση
⚠️ Συχνές Βλάβες και Συμπτώματα
- Καθυστέρηση ή απουσία σπινθήρα
- Δυσκολία εκκίνησης κινητήρα
- Τρεμάμενη λειτουργία στο ρελαντί ή σε υψηλές στροφές
- Αυθόρμητο σβήσιμο σε κίνηση
- Απώλεια ισχύος
🧪 Έλεγχος Λειτουργίας – Πώς Δοκιμάζεται
- Έλεγχος με Πολύμετρο: Μέτρηση αντίστασης στο pick-up coil, πηνίο και γείωση.
- Οπτικός Έλεγχος Σπινθήρα: Εάν δεν υπάρχει σπινθήρας, αποσυνδέουμε το CDI και δοκιμάζουμε με άλλο.
- Αντικατάσταση με συμβατό CDI/TCI: Είναι ο πιο πρακτικός τρόπος επιβεβαίωσης ελαττώματος.
- Χρήση Ειδικού Tester CDI (αν υπάρχει): Παρέχει παλμούς και δείχνει αν ανταποκρίνεται.
🔧 Έλεγχος CDI με Πολύμετρο – Διαφορετικές Μέθοδοι
Ακολουθούν τρεις διαφορετικές μέθοδοι για τον έλεγχο του κουτιού CDI χρησιμοποιώντας ένα πολύμετρο. Αν μία μέθοδος δεν αποδώσει, δοκίμασε την επόμενη — η μία συμπληρώνει την άλλη.
1️⃣ Μέτρηση Αντίστασης (Ωμική Έλεγχος)
- Αφαιρέστε το CDI από τη μοτοσυκλέτα (συνήθως βρίσκεται κάτω από τη σέλα).
- Εντοπίστε το βύσμα με μπλε και λευκό καλώδιο που έρχεται από τον στάτορα προς το CDI.
- Ρυθμίστε το πολύμετρο στη κλίμακα 2kΩ.
- Μετρήστε την αντίσταση μεταξύ μπλε και λευκού καλωδίου. Η ένδειξη πρέπει να είναι μεταξύ 77 και 85 ohm.
Στη συνέχεια, μετρήστε την αντίσταση μεταξύ του λευκού καλωδίου και της γείωσης.
Η τιμή πρέπει να είναι μεταξύ 387 και 487 ohm.
✅ Εάν οι μετρήσεις βρίσκονται εντός των παραπάνω ορίων, τότε ο στάτορας λειτουργεί σωστά. Επανασυνδέστε τα καλώδια.
❌ Αν οι ενδείξεις αποκλίνουν, πιθανόν υπάρχει βλάβη στον στάτορα ή στη σύνδεση.
2️⃣ Μέτρηση Τάσης
- Εντοπίστε τα κίτρινα, λευκά και μαύρα καλώδια με λευκή ρίγα που φεύγουν από το CDI προς τα μπροστά.
- Γυρίστε το πολύμετρο σε DC Volt (250V κλίμακα).
- Συνδέστε τον μαύρο ακροδέκτη στη γείωση του πλαισίου.
- Συνδέστε τον κόκκινο ακροδέκτη στο άκρο του κίτρινου και μετά του ροζ καλωδίου (ένα-ένα).
- Κατά τη διάρκεια της μέτρησης, βάλτε μπροστά τη μοτοσυκλέτα για λίγα δευτερόλεπτα.
✅ Η ένδειξη πρέπει να είναι τουλάχιστον 150V DC.
❌ Αν είναι χαμηλότερη, υπάρχει πρόβλημα στην παροχή τάσης ή στο ίδιο το CDI.
3️⃣ Δοκιμή Βραχυκυκλώματος (Continuity Test)
- Ρυθμίστε το πολύμετρο στη λειτουργία ηχητικής ειδοποίησης (buzzer).
- Συνδέστε το μαύρο καλώδιο στον ακροδέκτη γείωσης του CDI.
- Συνδέστε το κόκκινο καλώδιο διαδοχικά σε όλους τους υπόλοιπους ακροδέκτες, έναν προς έναν.
✅ Αν δεν ακουστεί ήχος, τότε δεν υπάρχει βραχυκύκλωμα — το CDI είναι λειτουργικό.
❌ Αν ακουστεί ήχος, υπάρχει βραχυκύκλωμα — το CDI είναι κατεστραμμένο και πρέπει να αντικατασταθεί.
🔍 CDI vs TCI – Ποιες οι Διαφορές;
| Χαρακτηριστικό | CDI | TCI |
| Τεχνολογία | Εκφόρτιση Πυκνωτή | Τρανζίστορ |
| Σπινθήρας | Ισχυρός, σταθερός | Πιο αδύναμος σε υψηλές στροφές |
| Τροφοδοσία | Συνήθως από εναλλάκτη (AC) | Από μπαταρία (DC) |
| Απόδοση σε υψηλές στροφές | Άριστη | Μειωμένη |
| Ευαισθησία σε περιβάλλον | Πιο ανθεκτικό | Πιο ευάλωτο σε υγρασία, σκόνη |
✅ Συμπέρασμα
Η ηλεκτρονική μονάδα ελέγχου ανάφλεξης είναι κομβικής σημασίας για τη σωστή λειτουργία του κινητήρα. Από την ακριβή χρονική στιγμή του σπινθήρα μέχρι την παροχή σταθερής απόδοσης και περιορισμού στροφών, το CDI/TCI βρίσκεται πίσω από κάθε περιστροφή του στροφάλου. Η σωστή εγκατάσταση, η καθαρή καλωδίωση και η τακτική επιθεώρηση προλαμβάνουν βλάβες και εγγυώνται αξιόπιστη και αποδοτική λειτουργία της μοτοσυκλέτας.
